Podczas konferencji Horyzont IBRIS w Jastrzębiej Górze odbył się panel „Jak Polacy dobrze znają zasady cybergry?”, w którym udział wzięli dr Agnieszka Ładna, Kierownik Zespołu Thinkstat w NASK oraz Michał Kowalczyk, Dyrektor ds. Badań w IBRiS. Tematem rozmowy były kwestie związane z cyberbezpieczeństwem, korzystaniem z internetu i technologicznymi wyzwaniami, przed którymi stoją Polacy.
Czym jest cybergra?
Cybergra, jak wyjaśnili uczestnicy panelu, to złożone zjawisko, które można zdefiniować na dwóch poziomach. Pierwszym z nich jest „gra z czasem” – liczba godzin, które spędzamy przed ekranami naszych urządzeń, często nieświadomie. Internet stał się przestrzenią, w której komunikujemy się, pracujemy i szukamy rozrywki, a różnorodne platformy mobilizują nas do jak najdłuższego korzystania z ich usług.
Drugi aspekt cybergry to gra w „kotka i myszkę” z cyberprzestępcami. Jak zauważył Michał Kowalczyk, analogicznie do kieszonkowców na ulicach, przestępcy przenieśli swoje działania do przestrzeni wirtualnej, gdzie czyhają na dane osobowe, loginy czy pieniądze. Cyberbezpieczeństwo stało się zatem nieodłącznym elementem tej gry, w której wszyscy uczestniczymy.
Współczesny internet nie jest zarezerwowany wyłącznie dla młodzieży. Wszyscy – zarówno młodzi, jak i starsi użytkownicy – korzystają z technologii i są narażeni na jej zagrożenia. Warto jednak zwrócić uwagę na pewne różnice w postrzeganiu internetu przez poszczególne grupy wiekowe.
Badania pokazują, że młodzież uważa, że radzi sobie lepiej w sieci niż ich rodzice, jednak często przecenia swoje umiejętności. Dorośli z kolei, bardziej świadomi zagrożeń, podchodzą do internetu z większą ostrożnością. Dr Ładna zauważyła, że młodzi ludzie bagatelizują ryzyko, skupiając się głównie na ochronie prywatności swoich urządzeń i dostępu do rozrywki, podczas gdy dorośli bardziej obawiają się utraty danych finansowych czy cennych informacji.
Jakie zagrożenia czyhają w sieci?
Internet niesie ze sobą wiele zagrożeń. Jednym z najczęściej podnoszonych problemów jest czas spędzany w sieci. Średnio polskie nastolatki korzystają z internetu przez ponad sześć godzin dziennie, a większość tego czasu to interakcje w mediach społecznościowych. Nadmierne korzystanie z internetu może prowadzić do problemów w nawiązywaniu relacji społecznych czy obniżenia poczucia własnej wartości.
Jednak nie tylko nadmierna aktywność w sieci jest zagrożeniem. Jak zauważył Michał Kowalczyk, coraz większa liczba Polaków obawia się o swoje bezpieczeństwo podczas zakupów online oraz o cyberataki wymierzone w infrastrukturę kraju. Szczególnym problemem jest dezinformacja i fake newsy. Badania IBRiS pokazują, że połowa respondentów spotkała się w ostatnim miesiącu z fałszywymi informacjami w sieci, a większość z tych osób doświadcza tego codziennie. W efekcie, tylko 45 proc. Polaków wierzy w informacje medialne, które do nich docierają.
Jak Polacy mogą chronić się przed zagrożeniami?
Kluczową kwestią w walce z zagrożeniami w sieci jest edukacja. Dr Ładna wskazała, że choć Polacy rozumieją, czym są cyberataki, często nie mają świadomości, jak mogą one wpłynąć na ich życie. Wielu z nas nie zdaje sobie sprawy, jakie mogą być skutki niedbałego zabezpieczania haseł czy udostępniania prywatnych danych w sieci. Rodzice muszą również bardziej angażować się w życie internetowe swoich dzieci, a nie tylko polegać na ich zapewnieniach o bezpieczeństwie. Z kolei Michał Kowalczyk podkreślił, że samo posiadanie wiedzy o zagrożeniach nie zawsze idzie w parze z działaniem. Chociaż internauci dostrzegają problem fake newsów czy cyberataków, tylko nieliczni zgłaszają te incydenty odpowiednim instytucjom, takim jak CERT.
Rozwój technologii niesie ze sobą nie tylko zagrożenia, ale i olbrzymie możliwości. Internet daje dostęp do wiedzy, umożliwia rozwój, pracę zdalną i międzynarodową współpracę. W przyszłości jednym z najważniejszych wyzwań będzie generatywna sztuczna inteligencja (AI), która ma potencjał zmienić nasze życie równie mocno, jak internet czy elektryczność. Nie ma co ukrywać, że cyberświat przynosi zarówno korzyści, jak i wyzwania. Aby wygrać w cybergrze, musimy być świadomi zasad, jakie w niej obowiązują. Bez odpowiedniej wiedzy i czujności możemy łatwo paść ofiarą cyberprzestępców, a nasze dane i prywatność mogą zostać zagrożone. Wygrana to umiejętne korzystanie z technologii i odpowiedzialne podejście do zagrożeń, które niesie ze sobą internet.
Partnerami tegorocznej edycji Horyzontu IBRiS 2024 byli: ORLEN, NASK, Monogo, PAIH, miasto Sopot oraz Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego.
